„Potem zasadził Pan Bóg ogród w Edenie, na wschodzie. Tam umieścił człowieka, którego stworzył. (…) A rzeka wypływała z Edenu, aby nawadniać ogród. Potem rozdzielała się na cztery odnogi. Nazwa pierwszej: Piszon. To ta, która opływa cały kraj Chawila, gdzie jest złoto. A złoto tego kraju jest wyborne. Tam jest żywica bdelium i kamień onyksowy. Nazwa drugiej rzeki: Gichon. To ta, która opływa cały kraj Kusz. A nazwa trzeciej rzeki: Chiddekel. To ta, która płynie na wschód od Asyrii. Czwartą zaś rzeką jest Perat” (Księga Rodzaju 2,8-15).

Ulegając sceptykom wątpiącym w Biblię, archeologowie całkowicie zredukowali naukowe zaufanie w historyczną wiarygodność Starego Testamentu. Jednak liczne odkrycia archeologiczne, zwłaszcza dokonane w ostatnich trzydziestu latach, dostarczyły obiektywnego świadectwa, że opowieści znajdujące się w Biblii hebrajskiej nie muszą być legendami, lecz całkiem wiarygodnymi ujęciami tego, co naprawdę miało miejsce. Jednym z przykładów starotestamentowej dokładności wydaje się być, o dziwo, opis czterech rzek ogrodu Eden w Księdze Rodzaju (2,10-14). Dwie z nich, Tygrys i Eufrat, są dobrze znane; jednak dwóch pozostałych, Gichon i Piszon, nie udało się zlokalizować, więc sceptycy odrzucili ich istnienie.

Sceptycyzm ten zaczął jednak znikać dzięki pracy prof. Jurisa Zarinsa z Southwest Missouri State University. W latach 1980. Zarins odkrył, że północny koniec Zatoki Perskiej (gdzie kończą się Tygrys i Eufrat) był kiedyś bujnym i żyznym regionem. W okolicy terenu, który badał, znajdują się cztery rzeki: Tygrys, Eufrat, Karun w południowo-zachodnim Iranie (Zarins postuluje, że jest to biblijna Gichon) oraz łożysko obecnie wyschniętej rzeki Rimah-Batin, która według Zarinsa jest rzeką Piszon. Zarins wysunął swoją hipotezę, gdy badając fotografie satelitarne Bliskiego Wschodu, zwrócił uwagę na skamieniałą, czyli wyschniętą od setek lat, rzekę, leżącą w rejonie geograficznym, w którym powinna znajdować się rzeka Piszon. (1)

W następnym dziesięcioleciu geolog z Boston University, Farouk El-Baz, zbadał dodatkowe fotografie satelitarne Półwyspu Arabskiego oraz terenu Zatoki Perskiej. Odkrył on skamieniałą rzekę, która przecinała Arabię i kończyła się w Kuwejcie, w północnym końcu Zatoki Perskiej – dokładnie tam, gdzie według spekulacji Zarinsa umieszczony był Ogród Eden. Co więcej, dr El-Baz odkrył, że wyschnięte łożysko rzeki to Wadi Al-Batin – ta sama rzeka, co Rimah-Batin, którą odkrył Zarins.(2)

Jest zatem bardzo prawdopodobne, że skamieniała rzeka Kuwait/Batin jest rzeką Piszon z Edenu. Księga Rodzaju 2,11 stwierdza, że Piszon płynie przez ziemię, „gdzie się znajduje złoto”. Ciekawe, że skamieniała rzeka Kuwait/Batin biegnie przez Mahd edh-Dhahab – po arabsku „płuczka do rudy złotonośnej” – główne źródło tego szlachetnego metalu. Kolejny werset (12) stwierdza, że w ziemi, przez którą płynie Piszon, znajduje się wonna żywica. Ta aromatyczna żywica jest powszechnie produkowana w południowo-zachodniej Arabii, niedaleko od rzeki Kuwait/Batin. (3) Dodatkowego świadectwa dostarcza werset 11 objaśniający, że Piszon płynie przez ziemię Chawila. Słowo „havilah” jest spokrewnione z hebrajskim słowem oznaczającym „piasek”.

Po zapoznaniu się z tymi faktami dr James Sauer, były kurator Muzeum Semickiego na Uniwersytecie Harvarda oraz dyrektor American Schools of Oriental Research, stwierdził: „Mówię jako dawny sceptyk. (…) Teraz to odwołuję (…) żadna inna rzeka nie wydaje się pasować do opisu biblijnego. Dlatego jestem skłonny sądzić, że Rzeka Kuwait może być rzeką Piszon z Biblii. Jeśli tak, to należy wnioskować, że autorzy biblijni mieli nadzwyczajną pamięć, ponieważ rzeka ta wyschła w okresie 3 500-2 000 lat przed nasza erą”. (4)

Romuald Panek

 1.  Sharon Begley, The Hunt for a Lost Holy Past, 22 June, 1987, s. 56.
2. How to Find a River – No Divining Rod Needed, Biblical Archaeology Review 1996, vol. 22, No. 4, s. 55.
3. James Sauer, The River Runs Dry: Creation Story Preserves Historical Memory, Biblical Archaeology Review, 1996, vol. 22, No. 4, s. 64.
4. Tamże, s. 52.