Choć Pismo Święte zostało spisane w starożytności (w okresie od około XV wieku p.n.e. aż do końca I wieku n.e.), oprócz wielu niezwykle interesujących przepowiedni dotyczących zarówno starożytnego, jak i współczesnego Kościoła Bożego, historii patriarchów, proroków, królów izraelskich, apostołów i samego Jezusa — zawiera wiele różnego rodzaju praktycznych porad życiowych.

Wśród najciekawszych biblijnych koncepcji znalazła się sugestia używania pokarmu w celach medycznych. Na przykład w Księdze Ezechiela można znaleźć następujące słowa: „Na obu brzegach potoku będą rosły różne drzewa owocowe (…). Owoc ich jest na pokarm, a liście ich na lekarstwo”¹.

            Jednym z praktycznych zaleceń dietetycznych Biblii jest spożywanie oliwy z oliwek. Na przykład w Księdze Powtórzonego Prawa oliwa ta określona jest jako jedno z błogosławieństw dla ludu Bożego: „Będziesz więc przestrzegał przykazań Pana, Boga twego (...) gdyż Pan, Bóg twój, wprowadza cię do ziemi pięknej (...) do ziemi pszenicy, jęczmienia, winnej latorośli, drzewa figowego i drzewa granatu, do ziemi drzewa oliwnego, oliwy i miodu”². Oliwa z oliwek wspomniana jest także w innych miejscach Pisma Świętego. Niektóre z tych wzmianek mówią o używaniu jej w lampach oliwnych, a inne — do przygotowywania pożywienia. „Manna zaś była jak ziarno kolendra (...). Ludzie rozchodzili się i zbierali ją, i mielili w żarnach albo tłukli w moździerzach, i gotowali w garnkach, i robili z niej placki, smak jej zaś był jak smak placka na oliwie”³. 

            Współczesne badania naukowe jednoznacznie pokazują, że częste używanie oliwy z oliwek pomaga w obniżeniu ryzyka zachorowania na wiele chorób przewlekłych, takich jak choroby serca, rak, wylew krwi do mózgu, czy nadciśnienie.

Przykładem niech będzie wynik badań opublikowany w prestiżowym czasopiśmie naukowym „Archives of Internal Medicine”, który pokazuje, że oliwa z oliwek jest bardzo efektywnym lekarstwem na nadciśnienie. Pacjenci, którzy wzięli udział w opisanym eksperymencie, zostali podzieleni na dwie grupy. Jednej grupie polecono dodanie do diety oliwy z oliwek, a drugiej — dodanie takiej samej ilości oleju ze słonecznika. Dla mężczyzn wskazane było spożycie czterech łyżek, a dla kobiet trzech łyżek jednego bądź drugiego rodzaju oleju w zależności od grupy, w której się znaleźli. Po sześciu miesiącach okazało się, że ośmiu z jedenastu pacjentów, którzy spożywali oliwę z oliwek, nie potrzebowało już zażywać lekarstw na nadciśnienie. Natomiast każdy z pacjentów, którzy spożywali olej ze słonecznika, dalej musiał zażywać lekarstwa.

            W innym badaniu oszacowano, czy spożywanie oliwy z oliwek ma wpływ na nagłe wystąpienie choroby wieńcowej. Wyniki badania pokazały, że osoby które używały wyłącznie oliwy z oliwek, miały o 47 proc. mniejsze ryzyko zachorowania w porównaniu z tymi, które nigdy nie używały oliwy z oliwek. Naukowcy, którzy przeprowadzili to badanie, stwierdzili, że „wyłącznie użycie oliwy z oliwek w przygotowaniu pożywienia oferuje znaczącą ochronę przed chorobą wieńcową, niezależnie od wielu innych czynników klinicznych, stylu życia itd”.

            Współczesne badania wskazują również, że oliwa z oliwek może pomóc w zapobieganiu chorobom nowotworowym. Jedno z takich badań przeprowadzono na Wyspach Kanaryjskich. Wzięło w nim udział 755 kobiet. Wyniki pokazały, że kobiety, które spożywały największą ilość oliwy z oliwek, miały o 48 proc. mniejsze ryzyko zachorowania na raka piersi w porównaniu z kobietami spożywającymi najmniejszą ilość oleju z oliwek. W innym badaniu, przeprowadzonym we Włoszech i w Szwajcarii, naukowcy oszacowali wpływ spożycia oliwy z oliwek na raka okrężnicy (jelita grubego) i odbytnicy. Tym razem badacze zainteresowani byli wpływem oliwy z oliwek użytej do smażenia produktów. Z innych badań wiadomo, że w olejach i tłuszczach podgrzewanych do wysokiej temperatury wytwarzają się związki rakotwórcze. W tym badaniu brały udział 1394 osoby chore na raka okrężnicy, 886 chorych na raka odbytnicy i 4765 osób bez raka. Wyniki wskazały, że użycie oliwy z oliwek obniżyło ryzyko zachorowania na raka o 11 proc. Dzięki temu i innym badaniom naukowcy odkryli, że użycie oliwy z oliwek do smażenia obniża ryzyko tworzenia się związków rakotwórczych.

            Na bazie najnowszych dowodów na konferencji naukowej poświęconej wpływowi oliwy z oliwek na zdrowie człowieka, zorganizowanej w mieście Cordoba w Hiszpanii przez fundację Centro de Excelencia sobre Aceite de Oliva y Salud, stwierdzono, że „użycie oliwy z oliwek obniża ryzyko zachorowania na choroby krążenia, prawdopodobnie broni przed związanym z wiekiem spadkiem możliwości poznawczych i chorobą Alzheimera, jest powiązane ze zdrowszym starzeniem się i długowiecznością”. W tym samym dokumencie znajdujemy następujący fragment: „Ochronny wpływ oliwy z oliwek jest najistotniejszy w pierwszej dekadzie życia, co sugeruje, że użycie oliwy z oliwek powinno wdrożyć się w życie przed okresem pokwitania i powinno się jej używać przez pozostałą część życia”. Te zalecenia są zgodne z zaleceniami komisji doradczej American Heart Association, która stwierdziła, że „dieta bogata w tłuszcz jednonienasycony [oliwa z oliwek zawiera ten tłuszcz — przyp. RP], w porównaniu z dietą bogatą w węglowodany, polepsza kontrolę cukru we krwi u osób z cukrzycą, które utrzymują wagę ciała na jednym poziomie. Osoby z podwyższonymi wskaźnikami trójglicerydów lub insuliny również czerpią korzyści z diety bogatej w tłuszcze jednonienasycone”.

W większości krajów świata najczęściej spożywane oleje należą do grupy omega-6. Oleje słonecznikowy czy sojowy są przykładami olejów z tej grupy. Niestety, oleje z grupy omega-6 spożywane w postaci olejów rafinowanych zwiększają ryzyko niektórych chorób przewlekłych, takich jak choroby krążenia, rak czy nawet osteoporoza. Badanie opublikowane w „European Journal of Clinical Nutrition”, przeprowadzone w Hiszpanii, pokazało, że ludzie spożywający największą ilość olejów z grupy omega-6 mieli trzy razy większe ryzyko złamań wskutek osteoporozy w porównaniu z osobami z najniższym spożyciem tych olejów. To samo badanie ujawniło, że osoby, które miały największy współczynnik spożycia oliwy z oliwek w stosunku do omega-6, miały ryzyko złamań o 80 proc. mniejsze.

Inne badanie przeprowadzone w Grecji dowiodło, że osoby z największym długoterminowym spożyciem oliwy z oliwek (spożycie prawie każdego dnia w przeciągu całego życia) miały o cztery razy mniejsze ryzyko zachorowania na reumatyzm w porównaniu z osobami, które spożywały oliwę z oliwek przeciętnie tylko około sześciu razy na miesiąc. Ci sami naukowcy wykazali, że zwiększenie spożycia oliwy z oliwek do dwóch razy na tydzień, o połowę zmniejszyło ryzyko wystąpienia reumatyzmu.

Najnowsze badania naukowe potwierdzają mądrość starożytnych zaleceń biblijnych. Na bazie najnowszych badań można stwierdzić, że używanie oliwy z oliwek w miejsce innych olejów roślinnych i tłuszczów zwierzęcych obniża ryzyko zachorowania na najbardziej znane choroby przewlekłe. Dlatego właśnie użycie oliwy z oliwek na surowo, w gotowaniu i smażeniu zgodne jest z najnowszymi zaleceniami zdrowotnymi. W wielu krajach dostępne są na rynku różne rodzaje oliwy z oliwek. Należą do nich między innymi: extra virgin, virgin, 100% pure, olive oil light, olive pomace oil i inne. Należy zwrócić uwagę, aby kupować tylko oliwę z oliwek extra virgin cold pressed (tłoczoną na zimno). Ta forma oliwy z oliwek zawiera wszystkie składniki, które mają korzystny wpływ na nasze zdrowie.

Roman Pawlak

¹ Ez 47,12. ² Pwt 8,6-9. ³ Lb 11,7-8.